Mural Ivana Rabuzina

Ovaj mural je delo umetnika Ivana Rabuzina koje je u okviru akcije Stalne konferencije gradova i opština Jugoslavije i Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda ostvareno na jednom od kalkanskih zidova u Knez Mihailovoj ulici u svrhu uređenja grada Beograda prilikom organizacije IX samita Pokreta nesvrstanih, održanog od 4. do 7. septembra 1989. godine. Reč je o poklonu opština hrvatskog Zagorja, Gospića, Karlovca i Siska povodom IX konferencije Pokreta nesvrstanih u Beogradu, a zanimljivost predstavlja podatak da se autor odrekao honorara za ovaj rad. Ova jugoslovenska poklon-galerija imala je za cilj da predstavi solidarnost jugoslovenskih opština i regiona i da bude potvrda prijateljstva i zajedništva. Darovi koji su ukrasili glavni grad su, kako beleži tadašnja štampa, svaki na svoj način predstavljali sredinu odakle dolaze, u nadi da će glavni grad i ubuduće predstavljati „Jugoslaviju u malom”. Kako tadašnja štampa ističe time je „svetu pružen dokaz da unutrašnje svađe i neslaganja, na žalost najčešće svojstvena vrhovnim rukovodstvima, nisu deo svakodnevice radnog čoveka i građanina, kao i to da ukupna snaga zemlje, zalog njenog jedinstva i oopstanka jeste uzajamnost radnih ljudi i građana tako nesebično pokazana ovom prilikom.”

Pored svakog poklona u okviru ove gradske galerije na otvorenom nalazila se bronzana ploča, rad Kolje Milunovića, na kojoj su bili ispisani podaci o delu, autoru, darodavcu i IX konferenciji Pokreta nesvrstanih. Namera je bila da ovaj bronzani detalj ostane trajno obeležje lepog povoda za poklon i čitave akcije koju je pokrenula Stalna konferencija gradova i opština Jugoslavije. Bronzane ploče, kao i svi radovi, svečano su otkriveni 25. avgusta 1989. godine. Ta nesvakidašnja predaja poklona bila je propraćena muzičkim i dramskim programom, a završena je zdravicom uz sevdalinke u Skadarliji. Danas, u većini slučajeva bronzanih ploča uz radove nema.

U trenutku formiranja ove mape, 2021. godine, ovaj je rad i dalje izložen na istom mestu, u Knez Mihailovoj ulici, sa vidljivim tragovima protoka vremena od 1989. godine, ali bez pomenutog potpisa i opisa na spomen-ploči koja bi svedočila o njegovoj relaciji sa Pokretom nesvrstanih i statusu „dalekog” ili „sekundarnog” spomenika nesvrstanosti...

Zbrka takvog jugoslovenskog stanja vidljiva je i na osnovu ove akcije uređenja Beograda koja je imala nameru da bude izraz podrške, solidarnosti i prijateljstva. Iz Zagreba je došao predlog da se na Tašmajdanu postavi replika vrela Manduševac sa Trga Republike u Zagrebu i spomenika Matoš na klupi, ali je, kako ondašnja Politika beleži, Gradsko izvršno veće saopštilo da se ne zna ko je predlog dao, niti da ima novca za to, te se od toga odustalo. Ova jugoslovenska poklon-galerija iz 1989. godine ostala je prikraćena za umetničko delo iz Slovenije, koje je trebalo da bude rekonstrukcija fasadne skulpture Sima Igumanov sa siročićima poznatog majstora Lojzea Dolinara, međutim, nakon traganja po čitavoj zemlji, odlivak ovog dela nije mogao biti pronađen, zbog čega je odlučeno da se ne postavlja ništa drugo. Ta skulptura je vraćena upravo 2021. godine...

U spomeničkom kontekstu, ovaj rad mapiramo i (pre)poznajemo kao izraz jugoslovenske solidarnosti i akcije ukrašavanja grada Beograda u ime dočeka delegacija nesvrstanih u jednom posve napetom i nesigurnom trenutku 1989. godine.

Preporučujemo link na kome možete pronaći više o istraživanju Istorijat oslikavanja murala u Beogradu.

Život obeležja ispričala: Ana Knežević